Авионoт на Фон дер Лајен без GPS при слетувањето во Пловдив

Авионoт што во неделата ја превезуваше претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен кон Пловдив останал без електронска навигација при приодот кон аеродромот, по што пилотот кружел околу еден час и потоа слетал со рачни процедури и печатени навигациски карти.

Европски и бугарски функционери случајот го третираат како сомнителна интерференција врз GPS, со индиции дека се работи за операција поврзана со Русија. Инцидентот го потврди и бугарската контрола на летање, која бележи нагло зголемување на „jamming“ и „spoofing“ на сателитски сигнал од 2022 наваму.

Според пишувањето на Financial Times, GPS-сигналот бил нарушен во поширокиот периметар на аеродромот, што го онеспособило стандардниот инструментален приод. Пилотот кружел додека да потврди безбедни услови за рачно слетување и безбедно приземјување. Кремљ, пак, ги негира обвинувањата дека Русија стои зад инцидентот.

Посетата на Фон дер Лајен на Бугарија—дел од турнеја низ „фронт-лајн“ држави за јакнење на европската одбранбена подготвеност—вклучуваше увид во државната фабрика за муниција ВМЗ–Сопот и средба со премиерот Росен Желјазков. По настанот, таа ја продолжи агендата и замина без дополнителни проблеми.

Европските власти одамна предупредуваат дека попречувањето и лажирањето на GPS ја зголемуваат авијациската ризичност—комерцијалните авиони стануваат „слепи“ при лет и приод, што може да доведе до сериозни инциденти. Растот на вакви настани е особено изразен над Балтикот и во источна Европа, каде повеќе држави им припишуваат вина на Русија.

Бугарските власти потврдија дека во последниот период е забележан голем пораст на пречки и лажирања на сигналот, што влијае и врз воздушните и врз копнените системи. Стручните предупредувања се дека таквите операции—традиционално воен и разузнавачки алат—сè почесто се користат за нарушување на цивилниот живот: од авијација и морски транспорт до секојдневна навигација.

Зошто ова е важно

Инцидентот во Пловдив ја отвора темата за отпорноста на европската навигациска инфраструктура и за потребата од резервни процедури и системи при загуба на GNSS (GPS, Galileo). Регулаторите и индустријата веќе алармираа дека спуфинг/џеминг на сигнал може масовно да ги поремети летовите—од пренасочувања па сè до откажувања. За политичката сцена, пак, настанот е уште една илустрација на хибридниот притисок врз ЕУ во контекст на војната во Украина.