Skip to content
Пакистанскиот парламент изгласа уставни измени со кои шефот на армијата, фелдмаршал Асим Мунир, добива значително проширени овластувања, вклучително и доживотен имунитет од апсење и кривично гонење – одлука која критичарите ја оценуваат како сериозно отстапување кон авторитаризам.
Со 27. уставен амандман, кој стапи во сила во четвртокот, Мунир – кој ја предводи армијата од ноември 2022 година – од сега ќе има надзор и над морнарицата и воздухопловните сили. Неговата титула и униформа ќе останат активни засекогаш, а по пензионирањето ќе добива нови „обврски и должности“ кои ќе ги определуваат претседателот и премиерот.
Според аналитичарите, тоа значи дека Мунир ќе задржи влијателна јавна улога до крајот на животот.
Промена на рамнотежата на моќ во корист на војската
Пакистанската армија историски игра доминантна улога во политиката – понекогаш преку директни пучеви, а понекогаш преку влијание зад сцената. Земјата долго функционира во т.н. „хибриден систем“, со делба на моќ меѓу цивилната власт и армијата.
Но, новиот амандман, според експертите, ја турка државата кон „пост-хибриден“ модел, со силно надвладување на војската.
„Ова е најсилен сигнал досега дека Пакистан веќе не е хибриден систем – цивилно-војниот баланс никогаш не бил повеќе нарушен,“ вели Мајкл Кугелман од Институтот Вудроу Вилсон.
Новите правила, тврдат критичарите, значат практично препуштање на извршната моќ во рацете на воената елита.
Клучни промени – и во правосудниот систем
Амандманот предвидува и формирање нов Федерален уставен суд (FCC), кој ќе ги решава сите уставни прашања. Судиите во овој суд, вклучувајќи го и првиот главен судија, ќе ги назначува претседателот.
Правниците предупредуваат дека ова драматично ја ограничува независноста на судството.
„Кога извршната власт ги одредува составите на уставните судски совети, тогаш не можеме да зборуваме за фер судење,“ вели новинарката и активистка Мунизее Јахангир.
Судиите сега може да бидат префрлени од еден суд во друг без нивна согласност – што, според критичарите, ќе служи како средство за притисок врз непослушните судии.
Оставки во Врховниот суд
Само неколку часа по усвојувањето на амандманот, двајца судии од Врховниот суд поднесоа оставка.
Судијата Атар Миналах во својот допис напиша: „Уставот на кој се заколнав да го бранам – повеќе не постои.“
Судијата Мансуур Али Шах изјави дека амандманот го „распарчил Врховниот суд“.
Министерот за одбрана Кхаваја Асиф возврати дека оставките се резултат на „будење на совеста“, бидејќи, според него, моќта на судиите била ограничена во корист на „врховноста на Уставот“.
Страв од зголемен авторитаризам
Иако владата тврди дека промените ќе ја подобрат правната ефикасност и ќе донесат јасна командна структура во вооружените сили, правниците и аналитичарите предупредуваат на сериозни последици.
„Ова значи дека судството нема да има ниту минимум независен простор да функционира,“ оценува коментаторката Арифа Нур.
„Се наоѓаме во лизгачка рампа кон авторитаризам,“ додава таа.
Амандманот дополнително го продлабочува стравот од целосно поткопување на цивилната демократија, во земја каде што уставната рамнотежа и онака е кревка.
Извор: BBC
